ইতিবাচক মানসিক স্বাস্থ্যৰ বজাই ৰখাটো ভাৰতীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মংগল আৰু সফলতাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। যিহেতু তেওঁলোকে সন্মুখীন হোৱা শৈক্ষিক আৰু ব্যক্তিগত প্ৰত্যাহ্বানসমূহ আপ্লুত হ’ব পাৰে, সেয়েহে তেওঁলোকক উন্নত মানসিক সুস্থতা বৃদ্ধিৰ বাবে ফলপ্ৰসূ কৌশলেৰে সজ্জিত কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়।
ভাৰতৰ প্ৰতিজন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজৰ মানসিক স্বাস্থ্য বৃদ্ধি আৰু পৰিপূৰ্ণ জীৱন যাপন কৰিবলৈ ল’ব পৰা পাঁচটা মূল পদক্ষেপ ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’ল:
১/ আত্ম-যত্নক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া (PRIORITISE SELF-CARE)
নিজৰ যত্ন লোৱাটো ভাল মানসিক স্বাস্থ্য বজাই ৰখাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক আত্ম-যত্ন কাৰ্য্যকলাপ যেনে পৰ্যাপ্ত টোপনি, সুষম খাদ্য খোৱা, আৰু নিয়মীয়া শাৰীৰিক ব্যায়ামৰ অগ্ৰাধিকাৰ দিবলৈ উৎসাহিত কৰক।
মাইণ্ডফুলনেছ আৰু ৰিলাক্সেচন (mindfulness and relaxation) কৌশলৰ অনুশীলনেও মানসিক চাপ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে আৰু সামগ্ৰিক সুস্থতাক প্ৰসাৰিত কৰিব পাৰে।
ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে যোগ, ধ্যান, প্ৰাণায়ামৰ দৰে পৰম্পৰাগত পদ্ধতিসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পাৰে। এই যুগ যুগ ধৰি চলি অহা পদ্ধতিসমূহে মানসিক সুস্থতাৰ বাবে প্ৰমাণিত উপকাৰ লাভ কৰিছে, শিথিলতা বৃদ্ধি কৰে, মানসিক চাপ হ্ৰাস কৰে আৰু আভ্যন্তৰীণ শান্তিৰ অনুভূতি গঢ়ি তোলে।
২/ এটা সমৰ্থন নেটৱৰ্ক গঢ়ি তোলা (BUILD A SUPPORT NETWORK)
মানসিক স্বাস্থ্যৰ বাবে এটা শক্তিশালী সমৰ্থন নেটৱৰ্ক থকাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰা বন্ধু, পৰিয়ালৰ সদস্য, শিক্ষক বা পৰামৰ্শদাতাৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰক। কথা পাতিবলৈ আৰু তেওঁলোকৰ অনুভৱবোৰ ভাগবতৰা কৰিবলৈ কোনোবা এজন থাকিলে আৰাম পোৱা যায় আৰু নিসংগতা বা উদ্বেগৰ অনুভৱবোৰ লাঘৱ হ’ব পাৰে।
যিবোৰ ক্ষেত্ৰত কিশোৰ-কিশোৰীসকলৰ বাবে মানসিক চাপ বৃদ্ধিৰ আঁৰৰ প্ৰধান কাৰণ পৰিয়ালৰ সদস্য, তেনে ক্ষেত্ৰত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে বিশ্বাসযোগ্য প্ৰাপ্তবয়স্কৰ পৰা পৰামৰ্শ লোৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ – সেয়া বহল পৰিয়ালৰ সদস্য হওক, শিক্ষক হওক, ঘনিষ্ঠ প্ৰতিবেশী বা পৰিয়ালৰ বন্ধু হওক যিয়ে প্ৰয়োজন হ’লে হস্তক্ষেপ কৰিব পাৰিব।
৩/ শৈক্ষিক চাপ পৰিচালনা কৰা আৰু ভাৰসাম্য বিচৰা (MANAGE ACADEMIC PRESSURE AND SEEK BALANCE)
শৈক্ষিক মানসিক চাপে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। তেওঁলোকক ফলপ্ৰসূ সময় ব্যৱস্থাপনা দক্ষতা শিকাওক আৰু কামবোৰ পৰিচালনাযোগ্য পদক্ষেপত (manageable steps) বিভক্ত কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰক। বাস্তৱসন্মত লক্ষ্য (realistic goals) নিৰ্ধাৰণ আৰু প্ৰয়োজনৰ সময়ত সহায় বিচৰাটোৱে মানসিক চাপে হ্ৰাস কৰিব পাৰে আৰু আত্মবিশ্বাস (confidence) বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
ভাৰতত শৈক্ষিক চাপ প্ৰায়ে তীব্ৰ, শৈক্ষিক উৎকৰ্ষতা অৰ্জনৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু তেওঁলোকৰ অভিভাৱকসকলক শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এক সুষম দৃষ্টিভংগী বিচাৰিবলৈ উৎসাহিত কৰাটো প্ৰয়োজন যিয়ে সামগ্ৰিক বিকাশক মূল্য দিয়ে।
ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক তেওঁলোকৰ শৈক্ষিক সাধনাৰ সমান্তৰালভাৱে পাঠ্যক্ৰমৰ বাহিৰৰ কাম, চখ, আৰু আনন্দ আৰু পৰিপূৰ্ণতা কঢ়িয়াই অনা আগ্ৰহৰ পিছত লগাবলৈ উৎসাহিত কৰিব লাগে। এই সুষম পদ্ধতিয়ে মানসিক চাপ লাঘৱ কৰিব পাৰে আৰু সামগ্ৰিক মানসিক সুস্থতাক লাভান্বিত কৰিব পাৰে।
৪/ ইতিবাচক চিন্তাৰ অভ্যাস কৰক (PRACTICE POSITIVE THINKING)
নেতিবাচক চিন্তাই মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক নেতিবাচক আত্মকথাক প্ৰত্যাহ্বান জনাবলৈ উৎসাহিত কৰক আৰু তাৰ ঠাইত প্ৰতিদিনে পুৱা আৰু ৰাতি আইনাখনৰ সন্মুখত ক’ব পৰা ইতিবাচক দৃঢ়তা প্ৰদান কৰক।
দিনটোত ১০-২০ মিনিট ধ্যান কৰিলেও নেতিবাচক আত্মকথাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ বহুখিনি সহায় কৰিব পাৰি।
বৃদ্ধিৰ মানসিকতা (growth mindset) বজাই ৰখাটোত গুৰুত্ৱ কৰিলে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ প্ৰতি স্থিতিস্থাপকতা আৰু আশাবাদেৰে আগবাঢ়ি যোৱাত সহায় হব পাৰে।
৫/ প্ৰয়োজনৰ সময়ত পেছাদাৰী সহায় বিচাৰিব লাগে (SEEK PROFESSIONAL HELP WHEN NEEDED)
ভাৰতত এতিয়াও মানসিক স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ বাবে পেছাদাৰী সহায় বিচৰাৰ ওপৰত ভ্রান্ত ধাৰণা আছে। মানসিক স্বাস্থ্য আৰু পৰামৰ্শৰ গুৰুত্বৰ বিষয়ে ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু তেওঁলোকৰ অভিভাৱকৰ মাজত সজাগতা সৃষ্টি কৰি শিক্ষকসকলে ইয়াক হ্ৰাস কৰাৰ দিশত কাম কৰিব লাগিব।
ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে অনলাইন বা বিদ্যালয়ত বিনামূলীয়া পৰামৰ্শৰ উৎসৰ সুবিধা লাভ কৰিব লাগিব যিবোৰ তেওঁলোকে অভিভাৱকৰ তত্বাৱধান অবিহনে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। এইটো গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ প্ৰায়ে এনে কিছুমান ক্ষেত্ৰ দেখা যায় য’ত পৰিয়ালটোক জড়িত কৰিলে পৰিস্থিতি অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে আৰু ছাত্ৰজনৰ মানসিক স্বাস্থ্যৰ অৱনতি ঘটে।
ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে যদি আৱেগিক দুৰ্দশাৰ সন্মুখীন হৈছে বা মানসিক স্বাস্থ্যৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে তেন্তে কোনো সংকোচ নকৰাকৈ মানসিক স্বাস্থ্য পেছাদাৰীসকলৰ ওচৰলৈ যাবলৈ উৎসাহিত কৰক।
এই পাঁচটা পদক্ষেপক নিজৰ জীৱনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে উন্নত মানসিক স্বাস্থ্যৰ দিশত গুৰুত্বপূৰ্ণ অগ্ৰগতি লাভ কৰিব পাৰে। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মানসিক সুস্থতাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া সহায়ক আৰু লালন-পালনকাৰী পৰিৱেশ গঢ়ি তোলাৰ বাবেও অভিভাৱক আৰু শিক্ষাবিদসকলৰ সামূহিক দায়িত্ব আছে।
(বি:দ্ৰ: ইণ্ডিয়া টুডে এডুকেচন ডেস্কৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত এটা লেখাৰ পৰা সহায় লোৱা হৈছে)
